تاریخ طنز ادبی ایران (دو جلدی)
تاریخ طنز ادبی ایران کتابی است که سال‌هاست جسته‌گریخته و این ور آن‌ور نامش را از زبان جواد مجابی شنیده‌ایم. کتابی، حاصل دغدغه دیرین مجابی و کلنجار سالیانش با مقوله طنز که رکن اصلی برسازنده عمده آثار جواد مجابی است و از اصلی‌ترین مولفه‌های سبک او به ویژه در نثرنویسی، گرچه جهان شعری مجابی نیز یکسره عاری از طنز و نگرش طنزآمیز نیست. نگرشی که با همان اولین کارهای ادبی مجابی در کار او رخ نشان داد و رخ‌نمودنِ نامنتظرش هم، خود، عاری از طنز نبود. خودِ او در کتاب تاریخ شفاهی ادبیات معاصر ایران نقل می‌کند که سال ١٣٤٦ - دو سال بعد از انتشار اولین کتابش یعنی مجموعه شعر فصلی برای تو - در کافه‌ای در قزوین نشسته بوده و فکر می‌کرده مطلبی برای شماره جدید مجله جهان نو بنویسد. می‌رود طبقه دوم کافه که خلوت‌تر است. اول تصمیم می‌گیرد شعری بنویسد، حاصل کار اما به جای شعر جملات قصار طنزآمیز می‌شود «در یک دو سطر با مضمون اجتماعی غالبا اعتراض‌آمیز، و شوخ و شنگ». نطفه دومین کتابش - یادداشت‌های آدم پرمدعا، که نخستین اثر طنزآمیز مجابی است - همان موقع بسته می‌شود و از آن وقت تاکنون طنز، روزبه‌روز برای مجابی جدی‌تر می‌شود و در ادبیاتش به پخته‌گی می‌رسد. به طنز ایرانی می‌اندیشد و به پیشینه این طنز و سیر تحولش که حاصل این تاملات همین تاریخ طنز ادبی ایران. مجابی در این دو جلد از پیشینه‌های طنز در ایران و طنز و شوخ‌طبعی ایرانی در روزگار باستان آغاز می‌کند و تحول طنز ادبی در ایران را تا عصر حافظ پی می‌گیرد و ویژگی‌های طنز ایرانی و خاستگاه‌ها و زمینه‌های پیدایش آن را در هر دوره تاریخی برمی‌شمارد. تاریخ طنز ادبی ایران جستجوی یک طنزاندیش است در نظم و نثر کلاسیک ایران تا روزگار حافظ. اهمیت کار مجابی در دو چیز است؛ یکی همین نگرش طنزآمیز که باعث می‌شود به متون کهن نه با دیدی عصاقورت‌داده و کلیشه‌ای - دیدی که همواره مخاطب عادی را از ادبیات کهن فراری داده است - بلکه با دید پژوهشگری رند و نکته‌سنج و شکاک نگاه کند. دیگر این‌که مجابی از نگاه یک آدم امروزی و معاصر به سراغ ادبیات کهن رفته است و سعی کرده است که از این ادبیات نکاتی استخراج کند که به کار انسان امروز بیاید. او به سراغ بخشی از ظرفیت‌های ادبیات کهن ایران رفته که در آنها قابلیت تداوم در روزگار معاصر را یافته است، چراکه چنانکه خود می‌گوید «این میراث ادبی به وجود نیامده که ما بگذاریمش روی طاقچه خاطرات. اینها تاملات بشری است و تا بشر هست این تاملات اهمیت دارند.» کتاب تاریخ طنز ادبی ایران شامل چهارده فصل است. کتاب به گفته مجابی قرار است جلد سومی هم داشته باشد که شامل طنز ادبی ایران از حافظ به بعد تا عصر مشروطه خواهد بود